Op zoek naar een kooktoestel dan kom je allerlei mogelijkheden tegen. Waar moet je voor kiezen. Ik heb zelf verschillende kooktoestellen waaruit ik kan kiezen als ik op pad ga. Luxe, ja zeker. Ik koop wel zo goed als al mijn kooktoestellen 2e hands op Marktplaats, dat scheelt heel veel in prijs. Je moet dan wel weten waar je naar op zoek bent.
Als eerste bepaal je voor wat voor soort reizen je een kooktoestel nodig hebt. Ga je weg met het vliegtuig dan is kiezen voor een multifuel brander niet direct de meest makkelijke keuze. Brandstof mag niet mee in het vliegtuig. Ook lege flessen en pompjes die ruiken naar brandstof leveren een probleem op. Is de brandstof waar je op gaat koken makkelijk verkrijgbaar is ook belangrijk om te weten. Speelt gewicht, temperatuur, volume een rol. Bepaal eerst goed wat je wensen zijn. Zijn die duidelijk kijk dan eens op Marktplaats of daar wat leuks aangeboden wordt. Je kunt het altijd nog nieuw aanschaffen.
Hieronder behandel ik de verschillende kooktoestellen per brandstof. Hopelijk heb je daar iets aan bij het maken van een keuze.
Alcoholbrander (slow cooking)
Alcohol, spiritus is makkelijk verkrijgbaar. In de schappen van supermarkten en bouwmarkten is dit te koop. Let op dat het soms ook als brandgel verkrijgbaar is. Hier kun je wel op koken maar daar heb je een ander brandertje (cupje) voor nodig. Wanneer je de alcoholbrander hiervoor gebruikt verstoppen de gaatjes.
Het voordeel van een alcoholbrander is de eenvoud van het systeem en het is geruisloos. Er is geen techniek die onderweg kapot kan gaan. Hou er wel rekening mee dat dit slow cooking is. Het kost tijd maar je kunt er prima op koken. Wanneer het koud is is hier ook een speciaal cupje voor te koop waarmee je de brander een beetje kunt voor verwarmen. Wat ook helpt is de alcoholbrander met alcohol erin goed afgesloten in je jaszak steken en zo de boel voorverwarmen. Ik heb zelf van een oude tablethoes (neopreen stof) een onderkant en een deksel gemaakt waarin ik een pannetje kan laten nagaren onder mijn slaapzak (hooikist effect). Deze twee deksels zorgen er ook voor dat wanneer alles ingepakt is het niet rammelt. De Trangia alcoholbrander zit in een kunststof bakje.
Wanneer ik klaar ben en er nog alcohol in de brander zit kun je dit opbranden maar je kunt het ook langs een schone haring terug gieten in de brandstoffles. Een techniek die je bij scheikunde leert.
Mijn pannetjes worden altijd wat zwart van roet aan de onderzijde. Ik veeg je voor de afwas in het gras schoon. Soms helpt een beetje water aan de spiritus toevoegen ook de roetvorming.
Brandstof: makkelijk verkrijgbaar, goedkoop. Je hebt mogelijk wel wat meer brandstof nodig. Op internet kun je vinden hoelang je deze brandstof toekunt. Let wel op dat hoe kouder het is hoe meer brandstof je verbruikt.
Ik gebruik zelf een stormaansteker van Primus om de alcohol aan te steken. Die geeft een mooie gerichte hete vlam. Aansteken met een losse piëzo ontsteker lukt niet.
Trangia 27-3 HA UL (725 gram)
Onder en bovenwindscherm (? gram)
Trangia brander + plastic doosje en beschermplastic (110 + 70 gram)
De set bestaat uit een een onder en boven windscherm, twee 1 liter pannetjes, Trangia brander met simmerdeksel. Er zijn tal van accessoires te koop, zoals een bakje voor brandgel. Brandgel moet je namelijk absoluut niet in de Trangia brander gebruiken want dan verstoppen de brandergaatjes. Een multideksel dat als snijplank en afgietdeksel gebruikt kan worden. Een winterbranderset, een pan stand, case (tevens warmhouder). Speciale Trangia brandstoffles voor alcohol. Maak niet de fout om alcohol in een aluminium fles te doen. Het aluminium oxideert door het water in de alcohol.
Clickstand T-2 titanium (57 gram)
Trangia brander (110 + 70 gram)
Toaks Ti windscherm (14 gram)
De alcohol brander houder van Clickstand is super licht en compact. Ik heb de titanium uitvoering zonder gasslang doorvoer wat ik achteraf jammer vind. Moet daar nog iets voor verzinnen. Als windscherm gebruik ik een Toaks titanium oprolbaar windscherm (14 gram). Voor de alcohol gebruik ik een Trangia brander omdat die het beste brand en met de simmerdeksel te regelen is.
De driehoek van de brander past precies boven op het plastic doosje met Trangia alcoholbrander in mijn Evernew 900 ml titanium pannetje met een doekje voor afdrogen of een heet voorwerp pakken. De zijkanten met windscherm en reserve lucifers in waterdicht doosje zijn een klein pakketje. Als ik lux doe heb ik nog een MSR Ceramic Skillet mee waarin ik kan bakken en die als bord dienst doet.
Multifuel brander (benzine, coleman fuel, wasbenzine, gas)
Voor deze branders gebruik ik het liefst Coleman Fuel. Deze brandstof verbrand schoon. Wanneer dat onderweg op is koop ik wasbenzine wat je in bijna elke supermarkt of bouwmarkt kunt vinden.
Multifuel branders hebben een ding gemeen, ze maken een klere herrie. Verder moet je de brander onderhoud geven omdat de brandstof toevoer verstopt kan raken, de pomp gesmeerd moet worden. Op zich niet veel werk maar vergeet dit niet. De branders zijn zeer geschikt om te koken op hoogte en werken goed bij koude omstandigheden.
Koken in de tent met deze branders is niet wenselijk. Let ook op dat de voet van de brander heet kan worden waardoor een grasmat beschadigd kan raken. Ik heb zelf een stukje Carbon Felt dat bij hout branders wordt gebruikt er onder liggen. Voordeel, het is onbrandbaar, heel ligt en opvouwbaar.
Dit type brander heb ik meestal mee met fietsvakanties en als ik met de auto weg ga.
De brandstofflessen heb ik altijd aan mijn fietsframe hangen. Ben geen liefhebber van brandstofflessen in mijn bagage ivm mogelijke lekkage.
Let op dat je brandstof niet mag vervoeren met het vliegtuig. Ook een lege brandstoffles mag niet mee omdat er altijd brandstofdamp in de fles achter blijft.
MSR XGK
Begin jaren 80 waren we opzoek naar een brander die licht was en waarvoor makkelijk aan brandstof te komen was. Het merk MSR was toen net in Nederland verkrijgbaar. Ik las een lovend verslag over de MSR XGK brander die op bijna alles kon branden als het vloeibaar was. De enige die deze brander in die tijd had was Carl Denig in Amsterdam. Daar is deze brander aangeschaft. Onze oefentocht in de Ardennen was de eerste keer waar de brander meeging. Ja hij brand op veel vloeistoffen maar deze brander heeft ons niet veel plezier opgeleverd. Hij had altijd een roetende lekvlam wat heel veel jaren later een braam in het schroefhuis bleek te zijn die niet weg te halen was. Hadden er eigenlijk direct mee terug moeten gaan, maar in die tijd dacht je daar niet aan. De brander heb ik niet meer in mijn bezit.
MSR Whisperlite
Tijdens fietsreizen in 2009 in Nederland werd mijn aandacht getrokken door kampeerders met een MSR Whisperlite brander. Ondanks mijn slechte ervaring met de XGK wilde ik een dergelijke brander toch eens uitproberen. Op Marktplaats vond ik in de buurt iemand die deze brander aanbood met extra pomp. De brander opgehaald, schoongemaakt, gesmeerd en hij deed het. Een pompje had een schuur dus die kon weg. De andere deed het wel. Het is een leuke brander maar de kunststof pomp is kwetsbaar en onderhevig aan veroudering. Ik heb de brander kort gebruikt en toen weer verkocht.
Optimus Nova Plus (430 gram)
In 2013 volgde een Optimus Nova Plus de MSR Whisperlite op. Dit was een echte multifuel brander die ook op gas kon branden. Voordeel is een metalen pomp, een magnetische naald in brander om brandergat door te prikken.
Deze brander heb ik een tijd gebruikt tot ik in 2016 de nog betrouwbaardere Primus Omnifuel op de kop kon tikken op Marktplaats. De Optimus Nova plus heeft toe het veld geruimd.
Primus Omnifuel
Dit is de brander die vaak meegaat op fietsvakanties en met de auto. Hij is betrouwbaar, heeft een metalen pomp en laat mij nooit in de steek. Brand ook op gas. Hier heb ik gebruik van gemaakt toen ik onderweg er achter kwam dat ik de brandstoffles met pomp vergeten was mee te nemen op een fietsreis. Onderweg zitten dubben hoe dit probleem op te lossen tot ik er aandacht dat deze brander ook op gas kon branden. De verschillende brandstofkopjes had ik gelukkig wel bij mij.
Oplet punt bij deze brander (ook bij de Optimus Nova Plus) is dat je na het koken niet de fijnregelaar dicht moet draaien maar de hoofdknop op het pomphuis. Wanneer je wel de fijnregelaar op de brander dichtdraait zit hij na afkoelen muurvast. Is mij een paar keer overkomen. Dan demonteer ik de hele brander om hem weer los te kunnen krijgen. Daarvoor heb je een tangetje nodig, dat ik inmiddels altijd bij mij heb aan mijn Leatherman multitool.
Gasbrander
Als uitstap na mijn MSR XGK heb ik een gasbrander gekocht die op schroefaansluiting gasbikjes (Primus, Optimus, Coleman, e.d.) past. Let daarbij wel op dat de ventielblikjes van Campinggaz afwijken niet passen op onderstaande branders. Ook de navulbare Campinggaz flessen zijn niet passend. De Epi-gas brander leverde daar wel een speciale nippel voor bij de brander. Deze nippel is ook los verkrijgbaar.
De gasblikjes met schroefaansluiting zijn bij campingzaken, Decathlon, bouwmarkten (bij BBQ afdeling omdat gasBBQ dezelfde blikjes gebruiken) te vinden. In de supermarkten zul je vaak de prikblikjes of de ventielblikjes van Campinggaz vinden die niet bruikbaar zijn.
Er bestaat ook een adapter van ventielaansluiting naar schroefaansluiting. Ik heb er zelf een van Edelrid (is niet meer verkrijgbaar).
De gas blikjes zijn verkrijgbaar in de verschillende versies. Niet alleen in inhoud maar ook in gassamenstelling verschillend. Zo bestaat er ook speciaal wintergas (butaan/propaan mengsel dat bij lage temperatuur toch gasvormig blijft). Wanneer je kookt op gas dan zul je merken dat het gasbusje koud wordt. Dit komt doordat de brandstof in het blikje vloeistof is dat moet verdampen. Dit onttrekt warmte uit de vloeistof.
EPI-gas Back Pakker
Om de MSR XGK te vervangen is er de EPI-gas Back Pakker aangeschaft. Een handige compacte brander voor schroefventiel blikjes. De brander heeft ook een extra nippel heeft voor passing op navulbare Campinggaz flessen.
Deze gasbrander hebben we lang gebruikt op wandel-, fiets- en autovakanties. Hij is nog steeds in mijn bezit en werkt ook nog.
Jetboil Micromo (340 gram)
Jetboil Stash (200 gram)
Jetboil Micromo (340 gram) – Jetboil Stash (200 gram)
Toen ik af toe weer wandeltrips ging maken waarbij ik vriesdroogmaaltijden mee ging nemen ben ik op zoek gegaan naar een compacte lichte brander. Het werd de Jetboil Micromo omdat ik er ook een koekenpannetje op wilde kunnen gebruiken, dan moet de vlam regelbaar zijn. Dit jaar is de Micromo vervangen door de Stash. De Stash is veel lichter, namelijk 200 gram ipv de 340 gram voor Micromo. Het enige is dat de Stash geen piëzo ontsteking heeft.
De Stash is erg praktisch. De pan is lager maar breder. Je kunt er zelfs direct uit eten. Een klein gastankje (100ml) en een minibic aansteker kunnen samen met de potstand en branderkop opgeborgen worden in het pannetje zonder dat het rammelt. Ik heb een Optimus losse piëzo ontsteker die ook mee gaat en verder past dit pannetje prima tijdens transport in de Optimus Heat Insulation Pouch waarin ik mijn vriesdroogmaaltijd laat garen.
Robens Fire Tick Gasbrander voor Stormcookers (115 gram)
Voor in mijn Trangia en de Clickstand heb ik een gasbrandertje gekocht van Robens. Nog niet uitgeprobeerd maar past prima in de Trangia. Mijn Clickstand heeft helaas geen opening voor het gasslangetje. Hij moet of aangepast worden of er moet een gat gemaakt worden in een van de zijkanten om de gasslang doorheen te kunnen voeren. Er bestaat namelijk een uitvoering die dit al standaard heeft. Een andere optie is om de Clickstand iets verhoogd neer te zetten zodat het slangetje van de brander er onderdoor past.
Houtbrander of kampvuur
Koken op hout, kampvuur
Helaas kun je in Nederland niet vaak op hout stoken. Zeker in droge perioden wanneer er een stookverbod geld mag je ook niet op een houtbrander koken of een kampvuur maken.
Er bestaan speciale houtbranders maar er zijn ook mensen die er zelf een maken bijvoorbeeld van een IKEA Ordning bestekafdruipbakje. Je moet wel weten waar je mee bezig bent. Er worden cursussen gegeven in bushcraft koken waarbij leert wat je wel en niet moet doen.
Koken op kampvuur of hete stenen kan ook. Dan worden vaak dutch ovens gebruikt. Gietijzeren pannen die op hete kolen of boven het vuur worden gezet om zo eten te bereiden.
Branders aansteken
Er ontbrak nog informatie over het aansteken van branders vandaar deze uitbreiding.
Lucifers
Goedkoop, makkelijk maar gevoelig voor vocht. Er bestaan speciale waterdichte doosjes waarin je lucifers kunt opbergen. Tevens bestaan er watervaste lucifers.
Aanstekers weggooi
In mijn Jetboil Stash past precies een Bic mini aansteker. Deze aansteker is zeer compact en werkt goed. Verder kun je in elke supermarkt wegwerp aanstekers kopen die goed werken.
Aansteker navulbaar
Voor mijn Primus Omnifuel en ook de Trangia gebruik ik meestal mijn Primus PowerLighter stormaanstekertje. Dit is een compacte aansteker met een hete zeer gerichte vlam. Je kunt hem navullen met de gangbare navul spuitbusjes maar ook met een speciale nippel die je op schroef gasblikjes kunt schroeven. Handig voor onderweg. Ook bestaan er kleine navul patroontjes die je soms bij aanstekers kunt kopen. Die is handig voor onderweg.
Gewicht aansteker 67 gram
Adapter 19 gram
Losse piëzo aansteker
Ik had al jaren een Optimus Sparky piëzo aansteker liggen. Die is afgelopen vakantie meegegaan als backup om het gas aan te steken. Koop deze piëzo aansteker niet want hij doet het niet. Ik kreeg mijn gas er niet mee aangestoken terwijl gas echt niet zoveel energie nodig heeft om aan gestoken te worden. Er komen bijna geen vonkjes af. Waardeloos ding dus.
Vuurstick
Light my Fire heeft Firesteel bio scout. Ik moet er ook nog ergens een hebben liggen. Mensen zijn enthousiast om er gas mee aan te steken en zelfs alcohol. Ik heb er nog geen ervaring mee. Als het werkt is het wel een safe ding om mee te nemen omdat het niet vocht gevoelig is.
Gewicht 38 gram
Leuk overzicht Annemiek. Ik heb nog de Coleman peak 1 die ik in de 80’s gekocht heb, maar die lekt nogal nu. Beetje eng als je er flink druk op zet met het pompje. Ook heb ik een Whisperlite uit ’95. Vorig jaar heb ik zo’n spiritusbrandertje gekocht (imitatie Trangia) met een lichtgewicht pannenhouder en dat werkt inderdaad best goed.
Ik heb een update op het artikel geplaatst. Nu is er ook een stukje opgenomen over het aansteken van de branders.